Zemin Etüd ve Güçlendirme

Bina etüdlerinde mutlaka zemin durumu dikkate alınmalı, bina kolonlarından alınan numunelerin laboratuarda beton  dayanımları belirlenmeli, kolon kiriş lerde donatı sayısı-bağlantısı-korozyon durumu incelenmeli, binanın rölevesi  çıkarılmalıdır. Elde edilen verilere dayanarak uzman inşaat mühendisince statik analiz yapılmalıdır.

Güçlendirme gereken binalarda güçlendirme projesi hazırlanmadan güçlendirme yapılmamalıdır.

GİRİŞ

17 Ağustos 1999 tarihli Marmara Depremi sonrasında depremde hasar gören yapıların onarım ve güçlendirilmesi  gündeme gelmiştir. Deprem sonrasından bugüne kadar yurdumuzun çeşitli illerinde yapıların deprem dayanıklılığı  analizlerinin yapılması ve depreme karşı güçlendirilmesi çalışmaları devam etmektedir. Onarım ve güçlendirme  uygulaması kadar projelendirme de üzerinde hassasiyetle çalışılması gereken, ileri mühendislik bilgisi gerektiren bir  konudur.

İNCELEME SAFHASI

Geoteknik Etüd

Onarım ve güçlendirme projesi yapılacak olan bir yapıda öncelikle kapsamlı geoteknik etüdlerin yapılması  gerekmektedir. Geoteknik etüdlerde, projecinin tasarım ve hesaplarında kullanılmak üzere en az zemin sınıfı, zeminin  emniyetli taşıma gücü, zemin yataklanma katsayısı, zemin hakim titreşim periyodu parametreleri ve bu parametrelerin  bulunmasında kullanılan laboratuvar deney sonuçları bulunmalı ve bu etüdler konusunda uzman bir inşaat mühendisi  tarafından tetkik edilmelidir.

Röleve

Mevcut yapının varsa projeleri temin edilmeli, projeleri bulunmayan yapıların taşıyıcı sistem röleveleri ve mimari  röleveleri çıkarılmalıdır. Bu röleveler üzerinde yapının hasar gören taşıyıcı elemanlarının hasar durumları işlenmeli ve  proje üzerinde gösterilmelidir.

Malzeme Kalitesinin Tanımlanması:

Onarım ve güçlendirme projesi yapılacak olan yapının mutlaka mevcut malzeme kalitesinin tanımlanması  gerekmektedir.

Beton Kalitesi Tesbiti:

Beton kalitesinin tanımlanması; yapının mevcut beton kalitesinin doğru olarak tanımlanması, yapıdan karot numunesi  alınması ile mümkündür. Yapıdan karot numuneleri alımında ve test edilmesinde TS-10465’in bütün kaidelerine  uyulmalı, ayrıca karot alınırken taşıyıcı elemanlara hasar vermemek amacıyla kolonlardan moment sıfır noktasından,  perdelerde gövde bölgesinden, kirişlerde çekme bölgelerinden numune alınmalıdır. Karot numuneleri laboratuvar  ortamında serbest basınç deneyine tabi tutulduktan sonra projeci tarafından TS-10465’e göre değerlendirilerek  mevcut beton basınç dayanımı bulunmalı, deney sonuçları ve değerlendirme raporu proje ekinde verilmelidir.

Donatı Kalitesi ve Miktarının Tesbiti:

Onarım ve güçlendirme projesi yapılacak olan yapının mevcut betonarme projeleri bulunmuyorsa yapının düşey  taşıyıcı elemanlarının donatı adet ve çapları profometre ile tespit edilmeli veya düşey ve yatay taşıyıcı elemanların  belirli bölgelerinde paspayları kaldırılarak mevcut yapının donatı rölevesi çıkarılmalı ve mevcut röleve planlarına  işlenmelidir.

PROJELENDİRME SAFHASI

Mevcut Yapının Analizi

Mevcut yapı, doğruluğu kanıtlanmış statik veya statik-betonarme hesap programları ile 3 boyutlu olarak modellenmeli,  modellemede geoteknik etüd sonucunda bulunan zemin parametreleri ve mevcut beton kalitesi, elastisite modülü,  donatı kalitesi, donatı adet ve çapları tanımlanmalıdır. Projeci tarafından yürürlükteki A.B.Y.Y.H.Y-1998 ve ilgili Türk  Standartlarına göre yapılan statik hesaplar proje hesap raporlarında verilmelidir. Mevcut yapının statik hesap  raporlarında düşey taşıyıcı elemanların mevcut beton, donatı kalitesi, donatı adet ve çaplarına göre eksenel yük ve  eğilme momenti taşıma gücünün aşılma oranları tablolar halinde verilmelidir. Proje hesap raporlarında yapının mevcut  durumdaki varsa hasar sebepleri “İnceleme Safhası”nda yapılan çalışmalar ve mevcut yapının analizi sonucunda  belirtilmelidir. Bu çalışmanın sonucunda yapının mevcut haliyle korunması veya takviye edilmesi veya yıkılması  alternatifleri değerlendirilerek gerekçeleri ile birlikte hesap raporlarında belirtilmelidir.

Takviyeli Durum Hesapları

Mevcut yapının analiz edilmesi sonucunda takviye edilmesi gerektiği kanaatine varılan yapıda takviye metodunun  seçilmesi gerekmektedir. Burada yapının betonarme perdelerle takviye edilmesi durumu anlatılacaktır.

Yapıya konacak takviye perdeleri yapının mimari fonksiyonlarına en az müdahale içerecek şekilde düzenlenmelidir.  

Betonarme takviye perdeleri TDY-98 Tablo 6.1’de tarif edilen A1 burulma düzensizliğini oluşturmayacak şekilde ve  planda simetriye dikkat edilerek yerleştirilmelidir.

Takviye projesi statik hesaplarında kullanılan bilgisayar programları mevcut yapıdaki beton ve donatı kalitesi ile takviye elemanlarının beton ve donatı kalitelerinin ayrı olarak tanımlanabilmesine olanak vermeli; bu tanımlamanın  yapıldığı statik hesap raporlarında gösterilmelidir.

Yapıya konan takviye perdeleri yapı yüksekliği boyunca sürekli olmalıdır.

Statik hesaplarda TDY-98’de belirtilen düzensizliklerin oluşmamasına dikkat edilmeli ve 6.10.1.2’de belirtilen göreli kat  ötelenmeleri sınır değerlerin altında kalmalıdır.